Geestig

We eten vaak samen. Otim en ik. Maïsmeel, hartige banaan en zoete aardappel. Daarbij kluift hij op pezige botten en sabbel ik op zandige groente. Voor we onze handen in het eten zetten, wordt de maaltijd echter eerst uitgebreid gezegend. Dat ik geen vlees eet, vindt Otim nog vreemder dan dat ik niet wekelijks naar de kerk ga.

Ik ben een eigenhand gedoopte spirituele anarchist. Ik geloof wel dat er ‘iets’ moet zijn. Ik geloof echter niet in instituten, bureaucratieën en uitgedoste religieuze leiders die ons vertellen wat er dan wel en niet allemaal zou moeten zijn. Ook ben ik vegetariër. In Nederland beschouw ik dit als een soort geloof. In Oeganda zie ik het meer als een luxeprobleem.

Drie jaar geleden veranderde het leven van Otim drastisch. Hij was net 26 jaar oud. Eén misstap. Hij verloor beide benen. Met dit verlies ook zijn bron van inkomsten, zijn vrouw en zijn toekomst. De verantwoordelijkheid legt hij bij de regering, al zijn het de rebellen van het Leger van de Heer die de landmijnen grotendeels hebben verspreid. De regering heeft gefaald om hem te beschermen. Daarnaast kunnen de rebellen niet direct voor hun daden verantwoordelijk gehouden worden. Ze krijgen bevelen van demonische krachten. Bevelen die leiden tot hun brute daden.

Voordat de missionarissen hun welbedoelde liefde in Afrika kwamen opleggen, hadden geesten, vloeken en ander spiritueel gespuis de overhand in de bovennatuurlijke Oegandese schaduwsamenleving. Offers, rituelen en zogenaamde witchdoctors zorgden voor een voorspoedige samenwerking met deze alles controlerende wereld.

Streng gelovige pinksterkerken zijn op dit moment prominent aanwezig op de Oegandese religieuze markt. Via de massamedia wordt hét woord verspreid. God en de duivel. Het goed en het kwaad. De hemel en de hel. Het ‘traditionele’ geloof wordt door de jongere generatie steeds meer gezien als ouderwets, achterhaald en zelfs heidens.

Als ik Otim vraag naar zijn geloof buiten de pinksterkerk om, zegt hij dat die voor hem niet meer bestaat. Toch liggen de twee religieuze wereldbeelden in mijn ogen niet ver van elkaar vandaan. Vroeger waren het ontevreden geesten, nu is het de duivel. Vroeger waren het de witchdoctors, nu is het de priester. Ik zie de pinksterkerken dus meer als een dun laagje glazuur op de onderliggende spirituele cake. Als bruggenbouwer tussen traditie en moderniteit. Hetzelfde geloof in een ander jasje. Otim wil hier niets van weten.

Zijn kijk op mijn eetgewoonten verklapt echter een diepgewortelde geloofsovertuiging. Nadat onze maaltijd in de naam van de halve bijbel gezegend is, raadt hij mij aan om toch eens bij zijn dorpsoudsten langs te gaan. Door kruiden, rituelen en offers zal deze man de boze geesten die ervoor zorgen dat ik geen vlees eet, uit mijn lichaam verdrijven.